We weten tegenwoordig meer dan de schrijvers van de Bijbel. Vanwege die aanvullende informatie moeten theologen bepalen welke teksten uit de Schrift toegepast mogen worden op onze tijd. Is dat zo?
JA
We weten meer. Op talloze terreinen heeft de wetenschap onvoorstelbare vorderingen gemaakt, van fiets tot Airbus 380, van seinvlaggetjes tot wereldwijd mobiel satelliet bereik. In de 19e eeuw waren de vrijzinnigheid en het liberale gedachtegoed vooral te vinden bij de rijke elite. Dat stuitte op onbegrip bij een minder geletterde en traditioneel gelovige bevolking. Door de opkomende democratisering kon die gemobiliseerd worden door leiders zoals Kuyper en Kersten.
Nu is die tijd voorbij. In sommige kerken al langer dan in andere. Toen in 1971 het ”gereformeerd” uit de grondslag van de Vrije Universiteit werd gehaald, waarschuwde verontruste voorman dr. Schelhaas dat dit de deur opende voor vrijzinnigheid en evolutie. Dat werd hem door tijdgenoten niet in dank afgenomen. Voorzitter Sizoo (wis- en natuurkundige) voelde zich persoonlijk gekwetst, hij beschouwde zichzelf als gereformeerd en Bijbelgetrouw: „U doet ook mensen ernstig onrecht aan, als u de evolutie anti-gereformeerd noemt. We worstelen met de vragen van geloof en evolutie.” De wetenschap wist meer dan Paulus en Mozes. De Bijbel moest in dat nieuwe licht gelezen worden.
In onze tijd zijn de dominostenen gevallen tot bij gereformeerde gezindte, als een soort laatste bastion. Ook wij ervaren de druk. Zoals senator Van Dijk (SGP) onlangs op de Haamstedeconferentie zei: „Onze kathedraal kraakt en verkruimelt.” Preken blijven steken bij toe-eigening van het heil, onafhankelijk van de Schrifttekst. Het liefhebben van de Heere met geheel het verstand is niet iets waarmee kerkgangers geholpen worden.
Wanneer jongeren op de universiteit komen, raken velen verlegen met hun reformatorische achtergrond, alsof het een sektarische omgeving was waarbij ze dom gehouden werden. We weten tegenwoordig immers zo veel meer dan Paulus. De teksten over hoofdbedekking (RD 8-9), de vrouw in het ambt en homoseksualiteit zijn niet meer van deze tijd. De Heere Jezus paste Zich aan bij de gebrekkige kennis van Zijn tijdgenoten. Nu weten we van evolutie en ”common descent”, dus wat Jezus zei over scheppingsordinanties is niet meer voor ons bedoeld.
NEE
We weten meer, maar niet beter. De kerk van alle tijden getuigt dat de Schriften tijdloze dragers zijn van Gods Woord. Bij alle kerkvaders, concilies en reformatoren staat de overtuiging centraal dat de Heere Zelf betrouwbaar tot ons spreekt door de woorden van de Heilige Schrift. Het eindresultaat is Zijn verantwoordelijkheid. Daarom vergelijken we Schrift met Schrift om te ontdekken wat de Heere vindt.
In de 19e eeuw meenden vrijzinnige theologen dat de Heere Jezus toen Hij mens werd, Zijn Goddelijke eigenschappen had afgelegd (vgl. Fil. 2:7). Om het onwetenschappelijk samen te vatten: op aarde wist de Heere Jezus veel dingen niet. Tegenwoordig wordt ditzelfde toegepast op de Bijbel. God sprak weliswaar, maar Zijn spreken heeft beperkte geldigheid, want het is aangetast door feilbare schrijvers met beperkte kennis en culturele omstandigheden.
Het is een geestelijk levensgevaarlijke ontwikkeling als theologen menen dat zij nodig zijn om de geldigheid van het Woord van God te filteren voor onze tijd, ook als dit in confessionele kring gebeurt (bijvoorbeeld ”We weten meer dan Paulus”, RD 29-9-2017). Waar Paulus de ”vrouw in het ambt” veroordeelt als tegen Gods scheppingsbedoeling, dit nader motiveert met de zondeval en als incongruent beschouwt met het hoofdschap van Christus over de kerk, trekt men precies de tegenovergestelde conclusie. Het onderscheid tussen man en vrouw zou behoren tot de gevallen schepping. Nu Christus gekomen is, passen publiek leidinggevende posities van vrouwen plotseling bij het onderweg zijn naar het Koninkrijk. Zelfs al zegt Paulus het omgekeerde.
Toegegeven, er is een element van vloek in de man-vrouwverhouding gekomen (Gen. 3:16), maar dat ziet voorbij aan het feit dat Christus juist de scheppingsbedoeling herstelt, die immers de hoofdreden voor het leerverbod is. Wie bovendien meent dat de kerk ‘onderweg’ vrij van de gevolgen van de zondeval kan opereren, vergist zich zeer. De doperse theologie onder de lutheranen van de 16e eeuw en de recente doofpotschandalen in de Rooms-Katholieke Kerk laten zien hoe gevaarlijk dit denken is.
DUS
De Bijbel is geen encyclopedie, maar spreekt wel de waarheid. Er staat genoeg in om de wil van God te ontdekken voor alle tijden en culturele omstandigheden. Het blijft de stem van God die ons leidt om de Heere te dienen op alle levensterreinen, met geheel het verstand en al onze krachten.